Art. 14. De door de [1 administrateur-generaal]1 aangewezen ambtenaar kan afwijking verlenen van de in deze onderafdeling opgelegde voorwaarden (alles gesloten) om het toezicht over de verrichtingen te vergemakkelijken.
De wet voorziet dus in een mogelijkheid om toch open stoken toe te staan. Maar het is 'ter beoordeling aan de aangewezen ambtenaar' om hierover te beslissen. Alles verliep zonder problemen tot er een fiscaal ambtenaar zich op het standpunt stelde "Alle ketels moeten dicht. Ook de fijnstook/overhaal toestellen." Zij stond hierop geen uitzonderingen toe. In 2020 werd het duidelijk toen enkele nieuwe distillateurs hun installatie niet vergund kregen omdat de noodzakelijk uitzondering niet werd toegestaan.
2020 "Alles ketels moeten dicht"
Bij de keuring van nieuwe installaties van nieuwe distilleerderijen is dit probleem gebleken enorm groot te zijn. Er zijn nieuwe distillateurs die hun installatie voor de fijnstook zonder volledige verzegeling niet krijgen goedgekeurd, en anderen krijgen deze toelating dan weer wel. Wie als nieuwe distillateur fruitdistillaten wil gaan maken weet dus niet of hij een installatie hiervoor wel gaat goedgekeurd krijgen.
Ambtelijke willekeur
Omdat er geen wettelijke invulling is gegeven over wat er aanleiding zou moeten geven tot het toestaan van uitzonderingen, hebben distillateurs 'geen poot om op te staan'. Gelukkig zijn er ook ambtenaren die wel verstand van distilleren hebben en die pragmatische oplossingen niet in de weg staan. Maar er zijn er ook die halsstarrig weigeren. Deze rechtsonzekerheid en volledige afhankelijkheid van de willekeur van de desbetreffende ambtenaar zijn achttiende-eeuwse toestanden.
Een groot probleem is ook de gebrekkige kennis van het distilleren bij de mensen van Douane en Accijnzen. De ervaren mensen die op pensioen gaan worden vervangen door 'boekhouders' en 'fiscaal deskundigen' die de wet letterlijk toepassen zonder de wettelijk voorziene uitzonderingen toe te staan. Zij zijn immers volledig bevoegd om te oordelen of een dergelijke uitzondering wel aangewezen is. Maar om daarover te kunnen oordelen moet men wel een beetje verstand van distilleren hebben. En die kennis is er niet! Maar erger nog, de laatste controleurs die wel over die kennis beschikken zijn aan hun laatste jaren bezig. En opleiding voor hun opvolgers is er niet. "Zorgen dat iedereen alle accijns betaalt, met zo weinig mogelijk werk." Dat is de opdracht die zij stipt uitvoeren. Dat hierdoor een bedrijfstak met in Duitsland 30.000 en Oostenrijk 40.000 distilleerderijen zich bij ons niet kan ontwikkelen is het minste van hun zorgen. Dat we onze fruitoverschotten desnoods vernietigen deert hun al helemaal niet.
De nieuwe accijnswetgeving is tot stand gekomen zonder de ambachtelijke klein- en fruitdistillateurs hierin te betrekken. Ook in het overleg dat naar aanleiding van de problemen op gang kwam zijn de ambachtelijke klein- en fruitdistillateurs niet vertegenwoordigd. Terwijl de grote stokerijen, die de opkomst van de ambachtelijke distilleerderijen natuurlijk graag een halt toeroepen, dat wel zijn. Daarom moet er gelobbyd worden.